Mother Language The first Language လို့ ဘာသာဗေဒပညာရှင်တွေက ညွှန်းဆိုနေကြပါတယ်။ သို့ပေမယ့်လည်း ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတွေအတွက်က မိခင်ရှမ်းနီဘာသာစကားဟာ ပထမဆုံးဘာသာစကားမဖြစ်လာပဲ မြန်မာလိုပြော မြန်မာလိုရေးတဲ့ စကားတွေဟာ အရင်ဦးဆုံးကြားသိမြင်ခွင့်ရနေတဲ့ ဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။
ဧရာဝတီမြစ်ရိုး၊ ချင်းတွင်းမြစ်ရိုး၊ သံလမ်းရိုး စတဲ့ ရိုးသုံးရိုးလို့ခေါ်တဲ့ မြစ်ကြောင်းတစ်လျောက်နဲ့ ရထားသံလမ်းတစ်လျှောက်နေထိုင်ကြတဲ့ ရှမ်းနီလူမျိုးတွေရဲ့ ဘာသာစာပေတွေဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖိနှိပ်ခံလာခဲ့ကြရပါတယ်။
“ မင်းတို့ရှမ်းနီစကားပြော လို့ရင် မြန်မာစာသင်လို့မရဘူး အဲ့ဒီရဲ့ Image ပေါ့ ပိုပြီးတော့မှ ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတွေကို ပျက်ဆီးစေတာပေါ့၊ တော်တော်များများကြုံရတာကတော့အဲ့အတိုင်းပဲ ၊ ရှမ်းနီစာသင်ရင် အရင်ကဆိုရင် အရိုက်ခံရတာ၊ ဆောင်းတွင်းကြီးရေစိမ်ခံရတယ် ဒါမျိုးတွေရှိခဲ့တယ်။ဒေသတော်တော်များများရှိခဲ့တယ်။ ရှမ်းနီစကားပြောရင် ငရုတ်သီးစားရတယ် ဒဏ်ငွေရိုက်တယ်၊ အဲ့လိုမျိုးတွေ နည်းမျိုးစုံနဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိလုပ်တယ်လို့တောင်ပြောလို့ရတာပေါ့ ။ ဒီလိုထိုးနက်ချက်တွေက ဒီနေ့အထိရှိနေတယ်” လို့ရှမ်းနီစာပေတိုးတက်ရေး ဦးဆောင်ဆရာတော်တစ်ပါးက မိန့်ကြားပါတယ်။
ရှမ်းနီစကားတတ်မြောက်ထားတဲ့ လူဦးရေရဲ့ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကသာ ရှမ်းနီစာပေကိုတတ်မြောက်ကြတာဖြစ်ပြီးအများစုက မတတ်မြောက်ကြဘူးလို့ ရှမ်းနီစာပေ သင်ကြားပေးနေကြတဲ့ ဆရာ/မတွေက ဆိုကြပါတယ်။ကျယ်ပြန့်လှတဲ့ ဒီဒေသတွေမှာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးက နှစ်ပေါင်းဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ ဖိနှိပ်မှုတွေကြောင့် အကြောက်တရားလွှမ်းမိုးပြီး စာပေသင်ကြားဖို့ စိုးရွံ့လာခဲ့ကြပါတယ်။
ရှမ်းနီစာပေသင်ကြားသူ သင်ကြားခံရသူတွေကလည်း ဖိနှိပ်မှုအမျိုးမျိုးကြုံတွေ့ကြရပါတယ်။ အစိုးရစာသင်ကျောင်းမှာ သင်တဲ့ တိုင်းရင်းသားဘာသာသင်ဆရာ/မတွေကို ကျောင်းအုပ်အပါအဝင် ဆရာမတွေကို ခွဲခြားဆက်ဆံကြသလို နွေရာသီသင်တဲ့ သင်တန်းတွေကိုလည်း အစိုးရအဆက်ဆက်က ပိတ်ပင်တားဆီးမှုတွေပြုလုပ်ခဲ့ကြတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုဖိနှိပ်မှုတွေကြောင့် ရှမ်းနီစာပေတတ်မြှောက်သူတွေဟာ နည်းပါးလာတာလို့ ရှမ်းနီစာပေအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ဆိုကြပါတယ်။
၂၀၁၀ ကနေ ၂၀၂၀ ကာလအတွင်းထဲမှာ ရှမ်းနီစာပေတိုးတက်ဖို့အတွက် ရှမ်းနီစာပေညီလာခံကို နှစ်ကြိမ်တိုင် ကျင်းပခဲ့ကြပါတယ်။ ကွဲပြားနေတဲ့ ရှမ်းနီစာမူကို တစ်စုတစ်စည်းတည်းဖြစ်ဖို့ ပြုလုပ်ပြီး သဘောတူညီမှုတချို့ရရှိခဲ့ကြပါတယ်။
နှစ်ကြိမ်တိုင်ကျင်းပခဲ့တဲ့ ရှမ်းနီအမျိုးသားစာပေညီလာခံကနေ ရှမ်းနီစာပေသင်ရိုးညွှန်းတမ်းရေးဆွဲခဲ့မှုတွေကို သဘောတူညီမှုရရှိခဲ့တာလည်းဖြစ်ပါတယ်။
ဒီအပြင် ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့အတွက် ဆွေးနွေးခဲ့မှုတွေကိုတော့ မတွေ့ရခဲ့ပေ။ တိုးတက်လာခဲ့တဲ့ ခေတ်စနစ်တွေအရ ရှမ်းနီစာပေကို ကျောင်းစာပေသင်ရိုးညွှန်းတမ်းထဲမှာတင်မကပဲ ကျောင်းပြင်ပအတွက်ရည်ရွယ်တဲ့ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများ၊ အသက်အရွယ် အပိုင်းအခြားအလိုက် လေ့လာသင်ယူနိုင်မယ့် စာအုပ်စာပေတွေထွက်ပေါ်လာဖို့ ဆွေးနွေးမှုတွေကို မကြားသိခဲ့ရပေ။
နောက်တစ်ချက်က ၂၀၁၉ ခုနှစ် အစိုးရက ယူနီကုတ်စံစနစ်ကို ဦးဆောင်ဖန်တီးပြီး မြန်မာစာကို ယူနီကုတ်စံနစ်အတိိုင်း ရေးဆွဲပြီး အွန်လိုင်းရော ရုံးသုံးတွေအတွက်ပါဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ ဒီဖန်တီးမှုမှာ ရှမ်းနီစာပေအတွက်လည်း တိုင်းလိုင်(ရှမ်းနီ)နာမည်နဲ့ ဖောင့်တစ်ခုကို ရေးဆွဲထားပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီဖောင့်က အခွံသာရှိပြီးတော့ အမှန်တကယ်အသုံးမဝင်ခဲ့ပါဘူး။
ယူနီကုတ်အတွင်းမှာ ရှမ်းနီစာ အသုံးမပြုနိုင်သေးတာကြောင့် သူနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ မိုဘိုင်းဖုန်းတွေမှာ အသုံးပြုဖို့ အွန်လိုင်းစာမျက်နှာတွေမှာ အသုံးပြုဖို့ အခက်အခဲတွေနဲ ရင်ဆိုင်နေကြရတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။
ဒီဖောင့်တွေအမှန်တကယ်ဖြစ်လာဖို့အတွက် စာပေယဉ်ကျေးမှုကော်မတီတွေက ဦးဆောင်ပြီး ဆောင်ရွက်မှုတွေကိုလည်းမတွေ့ခဲ့ကြရပါဘူး။ ဒီအချက်ကတိုးတက်နေတဲ့ခေတ်ထဲမှာ ရှမ်းနီစာပေကို နောက်ကျကျန်ခဲ့စေတဲ့အချက်တစ်ချက်လည်းဖြစ်ပါတယ်။
လေ့လာရမိသလောက် ရှမ်းနီဘာသာနဲ့ ရေးသားထားတဲ့ ဝက်ဆိုဒ်စာမျက်နှာမှာ အလွန်ကိုနည်းပါးနေပြီး ရှိနေတဲ့ တချို့သော စာမျက်နှာတွေဟာလည်း အလွယ်တကူဖတ်နိုင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်သေးပေ။
ရှမ်းနီစာပေကို လေ့လာချင်သူတွေအတွက် ဝက်ဆိုဒ်စာမျက်နှာ၊ ဖန်တီးထားတဲ့ Moblie Application တွေမှာ မရှိသလောက်ပါပဲ။
ရှမ်းနီစာပေတွေ တတ်မြောက်ချင်တယ်ဆိုရင် ရှမ်းနီစာပေတတ်မြောက်ထားသူတွေဆီကိုသာ ချဉ်းကပ်ပြီး သင်ကြားလို့ရနိုင်မယ့် နည်းလမ်းတစ်ခုတည်းရှိနေတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။
ရှမ်းနီစာပေလေ့လာဖို့ လက်တစ်ကမ်းအတွင်းမှာ မရှိနေခြင်းကလည်းကလည်း ခေတ်ကာလလူငယ်တွေအတွက် အခက်အခဲဖြစ်နေတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။
“ ခေတ်နဲ့လျှော်ညီတဲ့ တတ်မြောက်ဖို့လွယ်ကူတဲ့ ဒီဂျစ်တယ်နည်းပညာတွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ပြီးလုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ပြောင်းလဲသွားမှာပါ။ ထူးခြားသွားမှာပါ။ အရင်ကလိုခက်ခက်ခဲခဲအချိန်ပေးစရာမလိုပဲနဲ့ တစ်ထိုင်တည်းမှာပဲ လေ့လာလို့ရတဲ့အခါကျတော့ အချိန်ကုန်သက်သာလာမယ်၊ ပိုပြီးတော့လွယ်ကူလာမယ် လုပ်နိုင်ရင် ပိုပြီးတော့ကောင်းလာမှာပေါ့” လို့ ရှမ်းနီစာပေသင်ကြားပေးနေတဲ့ ဆရာတစ်ဦးက သူ့အမြင်ကို ပြောပြပါတယ်။
အိုင်ဒီနည်းပညာတွေနဲ့ ရှမ်းနီစာပေကိုလေ့လာဖို့ လွယ်ကူတဲ့နည်းလမ်းတွေနဲ့ ဖန်တီးပေးနိုင်မယ်ဆိုရင် ဖိနှိပ်ခံရမှု ၊ တတ်မြောက်မှုနည်းပါးမှုတွေကိုလည်း ကျော်လွှားလာနိုင်မယ်လို့ လူငယ်တွေက ယုံကြည်နေကြပါတယ်။
လက်ကိုင်ဖုန်းထဲကနေ အလွယ်တကူ အခြေခံကနေစ လေ့လာနိုင်မယ့် Application များ၊ ရှမ်းနီစာပေကိုလေ့လာနိုင်မယ့် ဝက်ဆိုဒ်စာမျက်နှာတွေဟာ ဒီနေ့ခေတ်အတွက် အလွန်အရေးပါလာတဲ့ ကဏ္ဍတစ်ခုလည်းဖြစ်နေပါတယ်။
ရှမ်းနီစာပေတိုးတက်ရေးအတွက် ဦးဆောင်နေကြတဲ့ ရှမ်းနီစာပေယဉ်ကျေးမှုကော်မတီ အသီးသီးက ဒီအချက်ကို အလေးအနက်စဉ်းစား အကောင်အထည်ဖော်ကြဖို့လိုအပ်နေတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။